Пример главы
Адкуль наш род
Калі паглядзець на гісторыю Беларусі, між іншых пэрыядаў выразна выдзяляецца час, які многія называюць Залатым Векам нашае краіны. Гэта XVI стагодзьдзе, эпоха Адраджэньня, час найбольшага культурнага, інтэлектуальнага, эканамічнага росквіту Беларусі, час вялікіх людзей, дзяржаўных і культурных дзеячоў сусьветнага маштабу. На XVI стагодзьдзе прыпадае большасьць найважнейшых падзеяў у гісторыі Беларусі, якія сфармавалі беларусаў як нацыю. Вядомы гісторык У.Пічэта так ахарактарызаваў гэтую эпоху: «Адраджэньне ... ёсьць культурнае зьявішча першараднае важнасьці ў духоўным жыцьці беларускага народу».
Найбольш характэрнай рысай беларускага Адраджэньня XVI стагодзьдзя зьяўляецца разьвіцьцё Рэфармацыі на нашых землях. У XVI стагодзьдзі ўся Эўропа перажывала грандыёзныя зьмены ў сваім духоўным, культурным, эканамічным і палітычным жыцьці, зьвязаныя з рухам аднаўленьня царквы, вяртаньня да біблійных падставаў хрысьціянства. Гэты рух, званы Рэфармацыяй, стаўся крыніцай росквіту для многіх народаў. Немцы, швэды, ангельцы, галяндцы, швайцарцы дзякуючы Рэфармацыі паўсталі як паўнавартасныя сучасныя нацыі. Рэфармацыя сталася цэнтральнай падзеяй усяго XVI стагодзьдзя. У поўнай меры ўсё гэта адносіцца і да нашае краіны. Мы ня можам гаварыць пра Адраджэньне ў Беларусі, ігнаруючы Рэфармацыю, і, наадварот, нельга Рэфармацыю аддзяліць ад Адраджэньня. Выбітныя постаці беларускага Адраджэньня адначасова былі людзьмі Рэфармацыі. Гэта і Франьцішак Скарына, які друкаваў Біблію на беларускай мове, і Сымон Будны, выдавец першага беларускага катэхізму, у якім проста і зразумела, у духу Эвангельля, тлумачыў праўды веры, і Васіль Цяпінскі, які на поўны голас заявіў пра неабходнасьць разьвіцьця навукі і літаратуры на роднай мове і сам узяўся за пераклад Новага Запавету на беларускую мову, каб кожны беларус мог зразумець Слова Божае. Гэта таксама магнат Мікалай Радзівіл Чорны, які засноўваў цэрквы, школы, друкарні па ўсёй краіне, канцлер Астафей Валовіч, які кіраваў правядзеньнем зямельнай рэформы, так званай «валочнай памеры», і рыхтаваў самы дасканалы збор законаў у Эўропе XVI стагодзьдзя - Статут Вялікага Княства Літоўскага.
Рэфармацыя ўкшталтавала беларускае Адраджэньне, стварыла Залаты Век Беларусі, заклала падмуркі беларускае нацыі. Да XVI стагодзьдзя зьвяртаюцца многія пакаленьні беларусаў у пошуках сваіх каранёў, сваёй тоеснасьці, свайго прызначэньня, сваёй ідэі.